Refraktometrija oka
| Refraktometrija oka | |
|---|---|
 Refraktometar marke Canon |
Refraktometrija oka je dijagnostička metoda za proučavanje refrakcije (snage prelamanja) oka pomoću posebnog aparata – refraktometra. Njom se mogu otkriti razne refrakcijske greške, kao što su kratkovidost, dalekovidost i astigmatizam, što omogućava efikasno pristupanje korekciji vida. Pre merenja ne treba nositi kontaktna sočiva, pri čemu polutvrda ne treba nositi najmanje 3 dana (tj. onoliko dana koliko se godina nose RGP kontaktna soćiva), dok ostala sočiva ne treba nositi od noći koja prethodi danu merenja.[1]
S razvojem informacionih tehnologija u oftalmologiji je sve više u upotrebi automatski (kompjuterizovani) refraktometar, koji na savremen način omogućava proučavanje refrakcije oka, posebno u dečjoj oftalmologiji. Budući da se kompjuterskim merenjem neretko dobiva veća vrednost dioptrije od one koju je pacijent u stanju da nosi na naočarama, metoda se uglavnom dopunjuje proverom dioptrije uživo pomoću probnih stakala kako bi se odabrala ona jačina dioptrije uz koju pacijent najbolje vidi.[2]
Osnovne postavke[uredi | uredi kod]
Dioptrija i sočiva[uredi | uredi kod]
Dioptrija je optička jedinica za merenje jačine ili moći sočiva. Oznaka dioptrije je latinično slovo D. Jačina sočiva jednaka je recipročnoj vriednosti žižne daljine.[3] Sočivo čija je žižina daljina 1 metar ima snagu 1 dioptrije (1D) ili npr. sočivo od 3 dioptrije fokusira zrake koji dolaze od nekog udaljenog predmeta u jedno žarište udaljeno 1/3 m, odnosno 33 cm od sočiva. Iako nije međunarodno priznata kao SI mera, naziv dioptrija koristi se u celom svetu iz praktičnih razloga.[4]
U oftalmologiji se pod sočivima podrazumevaju: naočare, očna kontaktna sočiva i prirodna sočiva koja se nalaze u očima. Dioptrija oka određuje se gledanjem predmeta s udaljenosti od 25 cm, a potom merenjem najveće udaljenosti pri kojoj se neki predmet jasno i oštro vidi. Dioptrija oka dobija se kada se broj 100 podeli s tom razdaljinom.
Refrakcija[uredi | uredi kod]
Refrakcija je optička jačina oka u mirovanju. Zraci svetlosti koji iz daljine dolaze u oko prvo se moraju prelomiti tako da završe na tačno određeno prodručje mrežnjače (retine). Sva odstupanja od fiziološke refrakcije, poput kratkovidnosti, dalekovidnosti i astigmatizma, označavaju se kao refrakcijske anomalije oka. Na primer, kada osoba ima dioptriju u minusu (−), ona ima kratkovidnost (miopiju). Kratkovidno oko bolje fokusira sliku bliskog predmeta nego dalekog. Zbog povećanja oka, slika udaljenog predmeta ne dopire do mrežnjače, pa ta slika postaje zamućena.
Obrnut je slučaj kod dalekovidnosti (hiperopije). Dalekovidno oko je prekratko, pa rožnjača i sočivo ne prelamaju svetlosne zrake dovoljno kako bi ih usmerile na mrežnjaču. Budući da se žarište dalekovidnog oka nalazi iza mrežnjače, slika će biti nejasna. Osobe s dalekovidnošću bolje vide udaljene nego bliske predmete jer je žarište bliže mrežnjaći što je predmet udaljeniji od oka.
Astigmatizam je treća anomalija oka koja se ne ispravlja običnim plus i minus sočivom jer oko nije jednako zakrivljeno u svim meridijanima. Za ispravljanje astigmatizma potrebna su posebna cilindrična sočiva.
Fotoskijaskopija[uredi | uredi kod]
Fotoskijaskopija je metoda utvrđivanja refrakcijskih anomalija i odnosa u dioptrijskom (optičkom) delu oka. Fenomen fotoskijaskopije sastoji se od dva dela – tamnog i svijetlog – pod uslovom da su optički mediji oka providni i da se gleda u zenicu ispitivanog oka s ivice izvora svetlosti.
Po međusobnom položaju svetlog i tamnog dela fenomena, odnosa njihovih površina i udaljenosti izvora svetla od zenice ispitivača prepoznaje se jedno refrakcijsko stanje i njegova visina.
Različiti su instrumenti pomoću kojih se izvodi fotoskijaskopija. Jedini uslov je da imaju izvor svetlosti i da pacijentovo oko bude postavljeno uz ivicu izvora svetlosti. Najčešće koriščeni instrument je ručni oftalmoskop.
Automatizovana refraktometrija[uredi | uredi kod]
Autorefraktometrija je značajna metoda merenja refrakcijskih stanja. Spada u grupu objektivnih metoda određivanja refrakcije, koje donose znatnu uštedu u vremenu kod pregleda s minimumom iskustva. Prednosti ove metode jesu brzina i jednostavnost, koja je dovela do poboljšanja procesa utvrđivanja refrakcijskih grešaka. Ovaj način merenja najčešče se koristi kao polazna osnova za konačnu preskripciju vidnog pomagala na osnovu subjektivnih testova i binokularnog balansa.[5]
Iako se kod ove metode mogu praviti greške od 0,5 D zbog refleksije sudovnjače i beonjače, njene glavne prednosti jesu ponovljivost, memorisanje rezultata i mogućnost dobijanja rezultata od pacijenata kod kojih subjektivne metode nisu moguće, kao što su deca i starije osobe. Proračun refrakcijske greške zasniva se na analizi uticaja pacijentovog oka na infracrveno zračenje. Način na koji se ta analiza obavlja varira. Većina orginalnih instrumenata upotrebljava neki oblik analize kvaliteta slike oslanjajući se na pozicioniranje Badalovog sistema sočiva da bi se postigao maksimalan signal u svetlosnom senzoru. Kao uzrok mogućih grešaka pri upotrebi savremenih autorefraktometrara i keratometara navode se:
- loše fiksacije (koje uveliko zavise od mete instrumenta)
- akomodacione fluktuacije (prosečna akomodacija kod mladih osoba može biti uzrok prekomernog minusa)
- poteškoće kod zamućenih optičkih medija (može smanjiti efektivnost)
Aparati za merenje refrakcijskih grešaka upotrebljavaju infracrveni izvor svetla s talasnom dužinom od oko 880 nm i Badalov sistem sočiva, koji treba da formira špalt sliku unutar oka, čija refleksija prelazi preko razdelnika zraka da bi dostigla svetlosni senzor. Za to vreme lekar podstiče pacijenta da relaksira akomodaciju (glavni izvor greške autorefrakcijskog merenja) upotrebom fiksacione udaljene mete, koja može da ima različite oblike od jednostavnih slika zvezde do složenih oblika kao što su: balon u vazduhu, jedrilica na moru ili kuća na kraju puta.
Većina savremenih autorefraktometara oslanja se na adaptivni princip Šnajerovog diska (koji se u orginalnalu sastojao od dve rupe u kartici postavljenoj ispred oka). Miopno oko vidi dve slike preko rupica izmenjene ili ukrštene, dok ih hipermetropno oko vidi neukrštenim. Da bi se pružile informacije o prirodi astigmatizma, metoda se može primeniti na različitim meridijanima.
Reference[uredi | uredi kod]
- ↑ McBrien NA, Millodot M. Clinical evaluation of the Canon Autoref R-1. Am J Optom Physiol Opt. 1985 Nov;62(11):786-92.
- ↑ Wesemann W, Rassow B. Automatic infrared refractors--a comparative study. Am J Optom Physiol Opt. 1987 Aug;64(8):627-38.
- ↑ Dioptrija U: Vujaklija M, Leksikon stranih reči i izraza, Prosveta, Beograd, 1954.g.
- ↑ Dioptrija i sočiva U: Grupa autora, Enciklopedija leksikografskog zavoda, Jugoslovenski leksikografski zavod, Zagreb, 1962.
- ↑ Choong YF, Chen AH, Goh PP.: A comparison of autorefraction and subjective refraction with and without cycloplegia in primary school children. Am J Ophthalmol. 2006 Jul;142(1):68-74.
